Nước thải là nước đã bị thay đổi tính chất ban đầu do hoạt động của con người hoặc tự nhiên, chứa các chất ô nhiễm như: chất hữu cơ, kim loại nặng, vi sinh vật, dầu mỡ, hoá chất độc hại

2. Phân loại nước thải

2.1. Nước thải sinh hoạt

Phát sinh từ hoạt động tắm rửa, vệ sinh, giặt giũ, nấu nướng.
Chứa nhiều chất hữu cơ (BOD, COD), dầu mỡ và vi sinh gây bệnh.

2.2. Nước thải công nghiệp

Từ các nhà máy dệt nhuộm, giấy, luyện kim, thực phẩm, thuốc trừ sâu…
Thành phần biến đổi lớn, có thể chứa kim loại nặng, hóa chất khó phân hủy.

2.3. Nước thải y tế

Từ bệnh viện, phòng khám.
Gồm máu, dịch bệnh phẩm, dược phẩm, vi khuẩn kháng thuốc.

2.4. Nước thải nông nghiệp

Nước trôi từ ruộng chứa phân bón, thuốc trừ sâu.
Nước thải chăn nuôi chứa N, P, coliform rất cao.

3. Thành phần và đặc tính của nước thải

3.1. Thành phần vật lý

Màu sắc, độ đục, nhiệt độ, mùi.

3.2. Thành phần hóa học

Hữu cơ: BOD, COD.
Vô cơ: kim loại nặng (Pb, Hg, As, Cr).
Dinh dưỡng: Nitơ (N), Photpho (P).
Chất độc hại: phenol, dung môi, thuốc bảo vệ thực vật.

3.3. Thành phần sinh học

Vi khuẩn, virus, nấm, ký sinh trùng.

4. Nguồn phát sinh nước thải

Hộ gia đình và khu dân cư.
Nhà máy sản xuất (dệt nhuộm, hóa chất, chế biến thực phẩm…).
Cơ sở y tế.
Hoạt động nông nghiệp, chăn nuôi.
Nước mưa cuốn trôi chất bẩn.

5. Các vấn đề môi trường liên quan đến nước thải

5.1. Ô nhiễm nước mặt và nước ngầm

Làm giảm chất lượng sông, hồ, kênh rạch.
Ngấm vào đất gây ô nhiễm nguồn nước ngầm.

5.2. Suy giảm hệ sinh thái

BOD, COD cao → giảm oxy hòa tan → cá và sinh vật chết.
Dinh dưỡng cao → phú dưỡng → tảo nở hoa, hệ sinh thái mất cân bằng.

5.3. Ảnh hưởng đến sức khỏe con người

Gây bệnh: tiêu chảy, kiết lỵ, thương hàn, viêm da.
Kim loại nặng tích lũy gây ung thư, tổn thương gan – thận – thần kinh.

5.4. Ô nhiễm không khí và mùi hôi

Khí H₂S, NH₃ bốc lên từ chất thải hữu cơ phân hủy.

5.5. Chi phí xử lý cao, khó kiểm soát

Công nghệ xử lý đòi hỏi vốn lớn.
Nhiều cơ sở xả lén nước thải chưa đạt chuẩn.

6. Công nghệ xử lý nước thải

6.1. Xử lý cơ học

Lưới chắn rác, song chắn rác: Tác dụng giữ lại rác thô, rác có kích thước lớn
Bể lắng, bể tách dầu mỡ: tác dụng tách các cặn lơ lửng, dầu mỡ trước khi vào xử lý

6.2. Xử lý hóa lý

Keo tụ – tạo bông: sử dụng chất trợ keo làm dính các hạt lơ lửng giúp loại bỏ các hạt lơ lửng, chất hữu cơ, độ màu, độ đục
Tuyển nổi (DAF): tách các chất không tan, nhẹ, khó lắng ra khỏi nước bằng cách tạo các bọt khí nhỏ bám vào hạt và kéo chúng nổi lên bề mặt để thu gom.
Hấp phụ: quá trình các phân tử, ion hoặc chất hòa tan bám lên bề mặt vật liệu hấp phụ (than hoạt tính, zeolite, polymer,…)

6.3. Xử lý sinh học

Sử dụng vi sinh vật để phân hủy các chất ô nhiễm hữu cơ và một số chất vô cơ. Đây là giai đoạn quan trọng nhất trong xử lý nước thải sinh hoạt và công nghiệp.

Bùn hoạt tính (Aerotank, SBR, MBR, MBBR):
Lọc sinh học, hồ sinh học.
UASB, kỵ khí – hiếu khí kết hợp.

6.4. Xử lý hóa học

Trung hòa, oxy hóa – khử: tạo môi trường pH lý tưởng cho sự phát triển của vi sinh vật và tăng khả năng xử lý của nước thải, giảm độc tính của kim loại nặng.
Khử trùng bằng Clo, Ozone, UV: tiêu diệt virus, vi khuẩn.

7. Tiêu chuẩn xả thải

Tùy loại nước thải, Việt Nam áp dụng các quy chuẩn: